جشن قرقیعان یا گرگیعان چیست؟

جشن قرقیعان؛ جشن سنتی نیمه شعبان در میان عرب‌های خلیج فارس

قرقیعان یکی از جشن‌های سنتی و محبوب در میان مسلمانان عرب‌زبان، به‌ویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس مانند کویت، عربستان، بحرین، امارات، قطر و جنوب ایران است. این جشن، همزمان با نیمه‌شعبان، سالروز ولادت امام حسن علیه السلام برگزار می‌شود و کودکان در آن نقش اصلی را دارند. در ادامه به تاریخچه، آداب‌ورسوم، فلسفه و شباهت‌های این جشن با سایر جشن‌های سنتی می‌پردازیم.

ریشه و تاریخچه جشن قرقیعان

قرقیعان (یا قرقاعون، قرنقشوه، قرقیعانة) واژه‌ای است که از اصطلاحات محلی عربی گرفته شده و به معنای "تقسیم شیرینی و هدایا" میان کودکان است. برخی پژوهشگران معتقدند که این جشن ابتدا در میان قبایل عرب جنوب ایران و خلیج فارس به وجود آمده و بعدها در مناطق دیگر نیز رایج شده است.

در میان روایت‌های مختلف، برخی بر این باورند که قرقیعان از زمان تولد امام حسن مجتبی (ع) در نیمه رمضان آغاز شده و بعدها برای نیمه شعبان نیز به کار رفته است. این جشن در طول زمان به یک رسم مردمی و اجتماعی تبدیل شده و امروزه جنبه شادی‌بخش و فرهنگی آن بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

## آداب و رسوم جشن قرقیعان

1. گردهمایی کودکان و لباس‌های محلی

در این شب، کودکان لباس‌های سنتی رنگارنگ می‌پوشند. دختران عباهای گلدوزی‌شده و سربندهای مزین به سکه و مهره‌های رنگی و پسران لباس‌های عربی همراه با چفیه یا عمامه بر سر دارند.

2. راه‌پیمایی و خواندن سرودهای سنتی

کودکان به صورت گروهی در محله‌ها راه می‌روند، اشعاری مخصوص قرقیعان را می‌خوانند و درِ خانه‌ها را می‌زنند. خانواده‌ها نیز با شیرینی، آجیل، نقل، شکلات و گاهی هدایای کوچک از آن‌ها پذیرایی می‌کنند. یکی از سرودهای رایج در کویت و بحرین این است:

"قرقیعان و قرقیعان، بین قصیر و رمضان، اعطونا الله یعطیکم، بیت مکة یودیکم!"

(یعنی: قرقیعان و قرقیعان، میان شعبان و رمضان، خداوند به شما عطا کند، شما را به خانه کعبه ببرد!)

3. پذیرایی از مهمانان

خانواده‌ها در این شب با انواع شیرینی‌های سنتی مانند لقیمات، خبیصه، حلوا، خرما و شربت‌های خنک از مهمانان پذیرایی می‌کنند.

4. تزئین خانه‌ها و محله‌ها

خیابان‌ها و خانه‌ها با چراغ‌های رنگی، فانوس‌های سنتی و پرچم‌های تزیینی آذین‌بندی می‌شوند. در برخی مناطق، جشن‌های عمومی در مساجد و حسینیه‌ها برگزار شده و برای کودکان مسابقه و نمایش‌های سرگرم‌کننده ترتیب داده می‌شود.

## فلسفه جشن قرقیعان

این جشن جنبه‌های دینی، اجتماعی و فرهنگی متعددی دارد:

- جنبه مذهبی: ترویج محبت به اهل‌بیت (ع)، گرامیداشت ولادت حسن علیه السلام و تشویق کودکان به فعالیت‌های دینی.

- جنبه اجتماعی: تقویت روحیه همبستگی، مهربانی و بخشش در جامعه.

- جنبه فرهنگی: حفظ و احیای سنت‌های قدیمی که از نسل‌های گذشته به یادگار مانده‌اند.

## قرقیعان و شباهت آن با جشن‌های دیگر

این جشن شباهت‌هایی با برخی رسوم دیگر دارد، مانند:

- "قاشق‌زنی" در چهارشنبه‌سوری ایران که در آن کودکان با قاشق به در خانه‌ها می‌زنند و شیرینی می‌گیرند.

جمع‌بندی

جشن قرقیعان یک آیین کهن است که ریشه در فرهنگ اسلامی و عربی دارد. این جشن، ترکیبی از شادی کودکانه، سنت‌های قدیمی و گرامیداشت نیمه شعبان است. امروزه با توجه به رواج سبک‌های مدرن زندگی، جشن قرقیعان همچنان به‌عنوان یکی از رسوم اصیل مردمان خلیج فارس زنده مانده و نسل‌های جدید آن را با شور و اشتیاق برگزار می‌کنند.

آیا شما هم تجربه‌ای از جشن‌های مشابه دارید؟ دوست دارید این سنت در سایر مناطق نیز رواج پیدا کند؟